क्लोज्ड कर्टन आणि इराणी शोकांतिका

>> Monday, January 20, 2014



चित्रपटमहोत्सव, ही  सवयीची नसल्यास गोंधळून सोडणारी गोष्ट असते. जुन्यातले चांगले चित्रपट पाहायचे, तर रेट्रोस्पेक्टीव, कन्ट्री फोकस यासारख्या अनेक विभागांकडे वळता येतं , पण नव्यातले चांगले चित्रपट शोधणं , निदान माझ्या अनुभवाप्रमाणे, वाटतं तितकं सोपं नाही. एकतर बरेच चित्रपट नवे, अप्रदर्शित असल्याने, आपल्याला त्यांच्याबद्दल फार काही माहीत नसतं. त्याशिवाय दिवसाच्या चाळीस पन्नास खेळांत आपण फार तर तीन ते पाच पाहू शकणार असल्याने , प्रमाण पाहाता चांगले  चित्रपट चुकण्याची शक्यताच अधिक. सुदैवाने आता अनेक महोत्सवात हजेरी लावल्यावर आणि अनेक चंागले चित्रपट चुकवल्यावर माझीही काही गणितं ठरली आहेत. त्यातली एक, कोणालाही करण्यासारखी युक्ती म्हणजे चित्रपटाच्या गोष्टी वा त्यांनी मिळवलेल्या पारितोषिकांकडे लक्ष न देता दिग्दर्शक आणि त्यांचा ट्रॅक रेकाॅर्ड पडताळून पाहायचा. त्या दृष्टीने पाहाताना यंदाच्या गोवा महोत्सवात जी महत्वाची नावं समोर आली, त्यात इराणी दिग्दर्शक जफर पनाहीचं नाव बरच वर होतं. त्यामुळे त्याचा बर्लिन महोत्सवात गाजलेला, आणि त्यांचं पटकथेचं सर्वोच्च पारितोषिक पटकवणारा 'क्लोज्ड कर्टन' पाहायचा हे ठरुन गेलं.

असं दिसून येतं, की मर्यादा, अडचणी, या बहुतेक वेळा कलावंताची कला अधिक धारदार करतात. सेन्साॅरशिप त्यांच्या कलाकृतींमधून प्रतिकांची योजना करायला आणि आशयमूल्य वाढवायला भाग पाडते, साधनांच्या मर्यादा त्यांच्याकडून अचूक आणि मोजक्या सामग्रीत फोकस्ड अशा स्वरुपाचं काम करुन घेतात, राजकीय आपत्ती त्यांना अन्यायाशी सामना करायला शिकवते. अशा बिकट परिस्थितीत काम करणारा कलावंत हा नेहमीच आपण काय करतोय, ते करण्यामागे आपली भूमिका काय, आणि ते करण्याचा हाच सर्वात योग्य मार्ग आहे का, अशा प्रश्नांची उत्तरं शोधताना दिसतो.  त्याचं कामही निश्चित स्वरुपाचं आणि पूर्ण विचारांती पार पाडलेलं दिसतं.

या प्रकारच्या कामाची अनेक उदाहरणं आपल्याला चित्रपटक्षेत्रात पाहायला मिळतात. महायुध्दानंतरच्या बेचिराख इटलीमधे फोफावलेला नववास्तववाद, पारंपारिक संकेतांना कंटाळून चित्रपटांकडे नव्या नजरेने पाहाताना फ्रेन्च न्यू वेव्हच्या समीक्षक-दिग्दर्शकांनी शोधलेले स्वस्त - झटपट पर्याय, हाॅलिवुडला नकार देताना अमेरिकन इन्डीपेन्डन्ड चित्रपटांनी केलेले नवे प्रयोग, इराणी राजवटीच्या कडक सेन्साॅरशिप धोरणाला चकवताना इथल्या दिग्दर्शकांनी आशयसूत्रांवर दिलेला भर, अशी अनेक उदाहरणंं आपल्याला शोधल्यास सापडतील. 'क्लोज्ड कर्टन' हा या परंपरेतलाच चित्रपट मानावा लागेल.

कर्टनकडे वळण्यापूर्वी थोडं पनाहीविषयी, कारण एका अर्थाने क्लोज्ड कर्टन हा मुळी सिनेमाच नाही, तो दिग्दर्शकाच्या मनोवस्थेचच एक प्रतिक आहे.

जफर पनाही हा एके काळचा अब्बास कायरोस्तामी या नव्या इराणी चित्रपटांमधल्या मोठ्या दिग्दर्शकाचा सहायक, त्यामुळे त्याच्या कामावर कायरोस्तामीचा प्रभाव जाणवण्यासारखा आहे. दृश्यरुप आणि आशय या दोन्ही बाबतीत. १९९५ मधल्या कान चित्रपटमहोत्सवात पारितोषिकप्राप्त ठरलेल्या 'द व्हाईट बलून' या पहिल्याच चित्रपटाने पनाही एकदम प्रकाशात आला. पुढे द मिरर(१९९७) किंवा द सर्कल ( २०००) अशा सातत्याने केलेल्या चांगल्या वास्तववादी चित्रपटांमधून त्याचं नाव जगभर झालं आणि चित्रपटमहोत्सवांमधून त्याच्या चित्रपटांना नेहमी मागणी राहीली. इराणी राज्यकर्त्यांचा मात्र त्याच्यावर राग होता तो त्याने आपल्या चित्रपटातून मांडलेल्या तत्कालिन इराणी वास्तवामुळे. गरीबी, सामान्य माणसांपुढल्या अडचणी, स्त्रीयांबद्दलचं धार्मिक आणि सामाजिक धोरण, अशा मुद्द्यांना तो नेमाने हात घालत असल्याने जगभरात तो देशाची प्रतिमा मलीन करतोय अशी भावना त्याच्याबद्दल होतीच. तिची तीव्रता वाढत गेली आणि बर््याच छोट्या मोठ्या कुरबुरींनंतर २०१० मधे त्याच्यावर खटला चालवण्यात आला. त्याला दोषी मानून सहा वर्ष कैद आणि वीस वर्ष चित्रपटनिर्मितीवर बंदी अशी असंस्कृत शिक्षा ठोठावण्यात आली. अर्थात, पनाही त्यामुळे गप्प बसला नाही.

गेल्या दोन तीन वर्षात, आपल्या शिक्षेविरोधात अपील केलेल्या पनाहीने इराणी कायद्याला न जुमानता दोन चित्रपट केले. आधीच प्रखर वास्तवदर्शनावर भर असणार््या पनाहीचे हे दोन चित्रपट, हे फिक्शनला केवळ मांडणीच्या विचाराकरता वापरणारे आणि इराणी कायद्याला सरळच आव्हान देणारे आहेत. त्यातला पहिला, जवळ जवळ माहितीपट म्हणण्यासारखा 'धिस इज नाॅट ए फिल्म' हा खटल्यानंतरच्या दिवसांतल्या दिग्दर्शकाच्या आयुष्याकडे पाहाणारा चित्रपट . गुप्तपणे चित्रित केलेला आणि केकमधे लपवलेल्या युएसबी ड्राईव्हमधून देशाबाहेर काढून कान महोत्सवात दाखवलेला. 'क्लोज्ड कर्टन' देखील त्या  चित्रपटाप्रमाणेच पनाहीच्या जीवनातल्या चालू टप्प्याकडे पाहातो पण प्रत्यक्ष जगण्यापेक्षा त्याच्या डोक्यात चाललेल्या विचारांवर फोकस ठेवून. कलाकाराला कलेशिवाय जगणं शक्य आहे का ?वास्तव आणि कला यात वरचढ कोण आणि त्यांचं अस्तित्व खरोखर एकमेकांपासून आलिप्त असू शकतं का?  असे प्रश्न या चित्रपटात मांडले जातात.

इराणी चित्रपटांचा एक खास चाहाता वर्ग आहे ज्यात मी स्वतःला मानत नाही. वास्तववाद चांगलाच आहे पण केवळ जीवनदर्शन म्हणजेच सिनेमा असं मला वाटत नाही. तरीही काही दिग्दर्शकांसाठी वैयक्तिक आवडीनिवडी बाजूला ठेवणं आवश्यक असतं. हा दिग्दर्शक त्या प्रकारात मोडतो.

क्लोज्ड कर्टनची सुरुवात ही इराणी वळणाच्या टिपीकल लाँग टेकने होते, एका घराच्या फ्रेन्च विंडोतून दिसणार््या दृश्यापासून. लांबवर एक गाडी येऊन थांबते, मग दोन माणसं उतरतात, सामान सुमान घेतात. मग आधी एक नंतर दुसरा असं करत हळूहळू घराच्या दिशेने यायला लागतात. आपण पाहात राहातो. कॅमेरा ना हलत, ना त्या लोकांच्या जवळ जात. सारं चाललय त्या गतीने सुरू राहातं.

 थोडं विषयांतर करायचं तर मी म्हणेन, की चांगले चित्रपट पाहायचे तर अशा विविध गतींबरोबर जुळवून घेण्याची तयारी ठेवावी लागते. सर्व चित्रपट एकाच प्रकारचे असतील आणि आपल्याला आवडेल ते आणि तेवढच त्यात असेलसं मानणं हे आपला अनुभव संकुचित करणारं आहे. आपल्याकडे  मोठ्या प्रमाणात दिसणारा प्रेक्षक आणि समीक्षक यांमधला विसंवाद हा बराचसा दोन्ही बाजूंच्या केवळ आपल्या प्राथमिक वैयक्तिक आवडीनिवडीना धरून राहण्यातून आलेला आहे. त्यांची क्षितीजं विस्तारणं हा त्यावरचा एक उपाय मानता येईल. असो.

तर गाडीतून उतरणार््यांपैकी एकच जण, या समुद्रकिनार््याजवळच्या बंगलीवजा घरात मुक्कामासाठी आलेला असतो. आल्याआल्याच तो( कम्बोजिआ पार्तोवी, चित्रपटाचा सहदिग्दर्शक),  घरभरचे सारे पडदे बंद करुन टाकतो. मग हळूच जवळच्या बॅगेतून लपवून आणलेला कुत्रा बाहेर काढतो. इराणी धर्मवाद्यांच्या विरोधाला न जुमानता आपण पाळलेला कुत्रा वाचवायचाच असा त्याचा निश्चय असतो, आणि ओढलेले पडदे हे प्रथमदर्शनी तरी त्याच कारणासाठी असतात.  लवकरच तो टक्कल करुन आपल्या रुपात जमेल तेवढा बदल करतो. बैठक मारतो आणि लिहायला बसतो. आता आपल्याला कळतं की हा पटकथाकार आहे.

 रात्रीच्या वेळी मेलिका ( मरयम मोकादम) आणि रेजा ( हदी सईदी) हे भाऊबहीण रहस्यमय रीत्या अवतरतात. पोलिसांचा ससेमिरा चुकवून ते तेवढ्यापुरते बंगलीत आश्रयाला आलेले.  रेजा मेलिकाला बंगलीतच ठेवून बाहेर पडतो. वर लेखकाला ती सुईसाईडल असल्याचं सांगून तिच्यावर लक्ष ठेवायला सांगतो. मात्र मेलिकाचं बोलणं वागणं लेखकाला संशयास्पद वाटतं. हे रहस्य वाढत चाललयसं वाटतावाटताच स्वतः दिग्दर्शक जफर पनाहीच बंगलीत अवतरतो आणि चित्रपटाला वेगळीच कलाटणी मिळते.

पिरान्देलोने १९२१ मधे लिहिलेल्या ' सिक्स कॅरेक्टर्स इन सर्च आॅफ अॅन आॅथर ' ( आपल्याकडलं नाव 'नाटककाराच्या शोधात सहा पात्रे' ) नाटकात सामाजिक वास्तवाशी जोडलेली सहा पात्रं पिरान्देलोच्याच 'द रुल्स आॅफ द गेम' नाटकाच्या तालमीत घुसून आपली कथा पूर्ण करण्यासाठी नाटककाराच्या शोधात असल्याचा दावा करतात आणि स्टीवन किंगच्या डार्क टाॅवर मालिकेतल्या 'साँग आॅफ सुझॅना' या पाचव्या भागात (२००४)कादंबरीचे नायक थेट स्टीवन किंगच्या घरात शिरून तो मालिका पूर्ण करेल याची खात्री करुन घेतात. याच प्रकारची वास्तव कल्पिताची सरमिसळ ही क्लोज्ड कर्टनच्या मुळाशी आहे. त्यातला पूर्वार्ध  हा वास्तवाशी संबंधित परंतु तरीही काल्पनिक आशय रेखाटतो, तर उत्तरार्ध स्वतः पनाहीबरोबर ( ते बंगलीवजा घर त्याच्याच तर मालकीचं असतं) त्याच्यावरल्या आपत्तीचा विचार करतो. मात्र तो करतानाही कल्पित भागातली मेलिका आणि लेखकाची पात्र पनाहीला खुणावत राहातात. मेलिका वास्तवाचं नैराश्य अधोरेखित करत सुचवते, की यातून सुटण्याचा मृत्यू हा एकच उपाय आहे, तर कुत्र्याला वाचवून पडद्यांनी झाकलेल्या घरात राहाणारा, अन परिस्थिती सुधारण्याची वाट पाहाणारा आशावादी लेखक हा त्याही परिस्थितीत आपला कलात्मक विचार जागा ठेवतो.

क्लोज्ड कर्टन हा कलावंताच्या अस्तित्वाचाच प्रश्न मांडतो. लेखकाने, कवीने , साहित्यिकाने, कलावंतांनी कोणत्याही परिस्थितीत आशावादी असावं का, तसं असणं शक्य आहे का? त्यासाठी वेळप्रसंगी वास्तवाशी तडजोड करुन ? त्याच्याकडे दुर्लक्ष करुन? कोणत्या थराला गोष्टी जाईपर्यंत तो हे करु शकेल? आणि एकदा का हे अशक्य झालं की मग पुढे काय?

केवळ चित्रपटाच्या अवकाशात पाहायचं, तर क्लोज्ड कर्टन शोकांत नाही. तो त्या परिस्थितीतही आपली सकारात्मक बाजू जागी ठेवतो. जफर पनाही अजून झुंजायला तयार असल्याचं सुचित करतो. त्याच्या डोक्यातला आत्महत्येचा विचार सध्या तरी तो अमलात आणणार नाही हे दाखवून देतो. मात्र आजच्या काळात एखाद्या जागतिक किर्ती मिळवलेल्या महत्वाच्या दिग्दर्शकाच्या मनात असा विचार येऊ पाहाणं, हीदेखील एक शोकांतिकाच नाही तर काय !
- ganesh matkari

Read more...

स्कोर्सेसीचा वुल्फ

>> Saturday, January 11, 2014




'देअर इज नो नोबिलिटी इन पाॅवर्टी'
जाॅर्डन बेलफर्ट, द वुल्फ आॅफ वाॅल स्ट्रीट

मार्टीन स्कोर्सेसीने वाईट चित्रपट बनवलाच नाही, वा बनवणं शक्य नाही असं मी म्हणणार नाही, मात्र एवढं नक्की म्हणेन की त्याचा चित्रपट हा केवळ पैसा मिळवणं, या एका कारणापुरता मर्यादित कधीच नसेल. स्कोर्सेसी हा हाॅलिवुडच्या चौकटीत राहूनही त्यांच्या व्यावसायिक गणितात न अडकणारा आणि कोणाची भीडभाड न ठेवता केवळ आपल्या मनाला पटेल तेच चित्रपट करणारा दिग्दर्शक आहे. त्याचे चित्रपट हे बरेचसे व्यक्तिप्रधान असतात आणि या व्यक्ति ज्या स्थलकालाशी जोडलेल्या आहेत त्या स्थलकालापर्यंत पोचण्याचा या दिग्दर्शकाचा प्रयत्न असतो. तो स्वत: ज्या सामान्य परिस्थितीतून वर आला तिचा, त्याच्या स्वत:च्या भूतकाळातल्या व्यसनाधीनतेसारख्या गडद घटनांचा प्रत्यक्ष अप्रत्यक्ष प्रभावही त्याच्या चित्रपटांवर नियमितपणे दिसून येतो. त्याचा कोणताही प्रयत्न केवळ प्रेक्षकाना खूष करण्यासाठी असत नाही. कदाचित त्यामुळेच मी जेव्हा त्याच्या एखाद्या चित्रपटावर सरळ सरळ टिका झाल्याचं एेकतो तेव्हा स्वत: चित्रपट पाहीपर्यंत तिच्यावर विश्वास ठेवत नाही. भ्रष्ट स्टाॅकब्रोकर जाॅर्डन बेलफर्टच्या आत्मचरीत्रावर अाधारित ' द वुल्फ आॅफ वाॅल स्ट्रीट' या त्याच्या नव्या चित्रपटावरल्या टिकेलाही मी त्यामुळेच फार बधलो नाही.

चित्रपट हा जाॅर्डन बेलफर्टचा उदयास्त मांडतो. मोठा स्टाॅकब्राेकर होऊन चिकार पैसा मिळवण्याची इच्छा बाळगणारा साधारण सरळमार्गी जाॅर्डन (लिओनार्दो डिकाप्रिओ) आपल्या डाॅनी ( जोना हिल) या मित्राच्या मदतीने कसा अब्जाधीश झाला आणि आपल्या 'स्ट्रॅटन ओकमाॅन्ट' या वजनदार नावाच्या कंपनीच्या नावाखाली त्याने अनेकांना कसं लुबाडलं याची सुरस आणि चमत्कारिक कहाणी वुल्फ मधे मांडली जाते. जाॅर्डन आणि डाॅनी या जोडगोळीचे अनेक रंगतदार आणि काही अविश्वसनीय उद्योग यात आपल्याला पाहायला मिळतात मात्र चित्रकर्त्यांवर विश्वास ठेवायचा, तर अतिशयोक्त वाटणारं  हे सारं प्रत्यक्षात घडलं.

अनेक चित्रपटांचा पेच असा असतो, की मुळात ते एखाद्या गोष्टीला विरोध असल्याचा आव आणतात ( सर्वात लोकप्रिय उदाहरणं म्हणजे गुन्हेगारी आणि स्त्रीयांवरले अत्याचार या विषयांवर आधारलेले चित्रपट ) मात्र या वरवर विरोध असलेल्या गोष्टी मांडताना ते इतके रंगून जातात की प्रेक्षकांच्या मनात या गोष्टींबद्दल एक सुप्त आकर्षणच तयार करतात. अशा चित्रपटांचं यशही धोकादायक ठरतं, कारण ते याच साच्यातल्या नव्या चित्रपटांच्या निर्मितीसाठीही प्रोत्साहन देणारे ठरतात आणि प्रमाणाबाहेर आलेली अशा चित्रपटांची लाट सामाजिक विचारसरणीला बाधक ठरू शकते. ' द वुल्फ आॅफ वाॅल स्ट्रीट'  वरली टिका ही त्याला या प्रकारचा चित्रपट मानून करण्यात आलेली आहे. याचं कारण आहे तो उघडच त्यातला जाॅर्डनची भरभराट दाखवणारा काळ, जो अनेक बाबतीत अतिशय मनोरंजक आहे. चमत्कृतीपूर्ण घटनांनी भरलेली वेगवान पटकथा, भरपूर नेत्रसूख देणारे प्रसंग ( यातले बरेचसे आपल्या सेन्साॅरच्या कचाट्यात सापडले असले, तरी काय कापलं गेलं याची आपण कल्पना सहज करु शकतो) , विनोद, प्रमुख कलाकारांचा बांधून ठेवणारा वावर, या सगळ्यातून चुकीचा संदेश जातोय की काय असा या टिकाकारांचा सूर आहे. मला मात्र तसं वाटत नाही.

स्कोर्सेसीच्या चित्रपटांना नकारात्मक नायक, अर्थात अॅन्टीहिरो काही नवीन नाहीत. किंबहुना त्याच्या अनेक गाजलेल्या चित्रपटांचे नायक हे अॅन्टीहिरोच आहेत. टॅक्सी ड्रायवर, रेजिंग बुल, गुडफेलाज पासून अगदी शटर आयलन्ड पर्यंत अनेक नावं आपण घेऊ शकू. माणसं म्हणून या नायकांना कोणी सज्जन म्हणणार नाही, मात्र स्कोर्सेसी त्यांना खलनायक ठरवत नाही.तो चित्रपट त्यांच्या दृष्टीकोनातून मांडतो. त्यांचं जग कोणत्या घटकांचं बनलय हे जाणून घेण्याचा आणि ते उलगडून पाहाण्याचा प्रयत्न करतो. या व्यक्तींच्या जगण्यातला महत्वाचा पैलू त्या त्या चित्रपटाच्या शैलीचा भाग म्हणून आपल्यापर्यंत येतो. टॅक्सी ड्रायवर मधला एकटेपणा, रेजिंग बुल मधला पब्लिक इमेजचा सोस, गुडफेलाजमधली वैयक्तिक प्रगतीची हौस, शटर आयलन्ड मधली दु:स्वप्न ही त्या त्या नायकाच्या आयुष्याचा अविभाज्य भाग आहेत. हे घटक त्यातल्या निवेदनातून, दृश्य प्रतिमांमधून , वातावरणनिर्मितीमधून आपल्यापर्यंत पोचतात. ते बाजूला काढून त्यांची गोष्ट सांगणं या दिग्दर्शकाला कधीच मान्य होणार नाही. त्याच तर्कशास्त्राला धरुन पाहिलं तर लक्षात येतं की वुल्फच्या कथनशैलीचा महत्वाचा घटक आहे, तो अतिरेक.

जाॅर्डनचं एकूण वागणं, त्याचा आयुष्याकडे पाहाण्याचा रोख हाच अधिकस्य अधिकम् फलम् या प्रकारचा आहे. सर्वांपेक्षा जास्त पैसा, सर्वात रंजक करमणूक, सर्वात सुंदर स्त्रीया, सर्वाधिक ताकदीचे ड्रग्ज हीच त्याची जगण्याची व्याख्या आहे. हेच त्याचं जग आहे. हे जर आपल्याला दिसलं नाही, तर आपण त्याच्यापर्यंत पोचूच शकणार नाही.

स्कोर्सेसीच्या चित्रपटातले नायक हे सद्गगुणी नसले तरी सहानुभूती मिळवून जातात यात आश्चर्य नाही कारण हे चित्रपट  त्यांच्या नजरेतून गोष्ट मांडतात. वुल्फमधे तर जाॅर्डन स्वत:च आपली गोष्ट सांगतो. कधी पार्श्वभूमीला येणार््या निवेदनातून तर कधी चौथी भिंत विसरुन थेट प्रेक्षकांशी संवाद साधत. मात्र त्याचं निवेदन हे शंभर टक्के प्रामाणिक असेल याची खात्री नसल्याचंही दिग्दर्शक एका गंमतीदार प्रसंगात दाखवून देतो ज्यात ड्रग्जच्या अंमलाखाली असलेल्या जाॅर्डनने गाडी चालवत केलेला मैलभराचा प्रवास, हा निवेदनातून आल्यानंतरही वास्तवात खूपच वेगळ्या पध्दतीने घडल्याचं आपल्याला दाखवून दिलं जातं. दृष्टीकोन, व्यक्तिगत सत्य आणि वास्तव यांच्यातला फरक हा सतत दाखवण्यात आला नाही, तरी तो आहे, असू शकतो, हा दिग्दर्शकाने आपल्याला दिलेला इशारा म्हणजेच हा प्रसंग.

तरीही एकूण चित्रपट, हा जाॅर्डनची काळी बाजू लपवण्याचा प्रयत्न करत नाही. किंबहुना स्वत: जाॅर्डनचेही त्याच्या तसं असण्याबद्दल गैरसमज नाहीत. स्वार्थ, हाव हा त्याच्या वृत्तीचा भाग आहे आणि आपलं तसं असणं हे त्याला मान्य आहे. त्याची पत्नी जेव्हा त्याच्या प्रेमप्रकरणाबद्दल जाब विचारते, तेव्हा तो खोटेपणाने तिची समजूत काढायचा प्रयत्न करत नाही, तर असं असं आहे, हे मान्य करुन टाकतो. एफ बी आय अधिकार््याने त्याच्यावर लाच देण्याचा प्रयत्न केल्याचा आरोप केल्यावरही तो हा आरोप अमान्य करत नाही, मात्र तो अप्रत्यक्ष असल्याने सिध्द होणार नाही असं हसत हसत सांगतो. या प्रसंगांमधे दिग्दर्शक वा नट , या माणसाची चूक नव्हती असं कुठेेही दाखवत नाहीत, किंबहुना त्याचं वागणं जस्टीफाय करण्याचा, त्याला कारणं देण्याचा कुठेही प्रयत्न करत नाहीत. तो असाच आहे हे प्रांजळपणे मान्य करतात.

अर्थात, जशी खर््या गोष्टींमधे संपूर्ण पांढरी पात्र नसतात, तशी संपूर्ण काळीही नसतात. जाॅर्डनची डाॅनीबरोबरची मैत्री, वेळोवेळी त्याचं या मैत्रीला जागणं, आपल्या कंपनीने वाईट मार्ग अवलंबले तरी तिच्यामार्फत अनेकांना दिल्या जाणार््या संधीचं कौतुक अशा गोष्टीही त्याच्या व्यक्तिमत्वाचाच भाग आहेत. सर्वांना श्रीमंत होण्याचा हक्क हवा अशी त्याची पक्की धारणा आहे आणि त्याचं जगण्याचं तत्वज्ञान हे या धारणेतून तयार झालय. या हक्काच्या आड येणारी गोष्ट त्याला मान्य नाही, मग ती कायद्यासारखी मूलभूत सामाजिक गरज का असेना. स्कोर्सेसी या तत्वज्ञानाला रंगसफेदी करत नाही , उलट त्यामधून ' अमेरिकन ड्रीम' च्या आदर्शवादी संकल्पनेवर टिका करतो.

मीन स्ट्रीट्स, गुडफेलाज, कसिनो अशा चित्रपटांमधून स्कोर्सेसीने अमेरिकेतल्या गुन्हेगारी जगाकडे वेगळ्या पध्दतीने पाहिलं होतं. नाट्यपूर्ण चढउतारांपेक्षा हे कल्चर कसं आज समाजजीवनाचा एक भाग बनलय अन गुन्हेगारी हा जणू एक व्यवसाय आहे अशा पध्दतीने या चित्रपटांची रचना होती. द वुल्फ आॅफ वाॅल स्ट्रीट हा त्या रचनेशी समांतर रचनेत प्रतिष्टीत स्टाॅकब्रोकरच्या कारवाया दाखवतो आणि अमेरिकन समाजाच्या एका पातळीवर पैसा, सत्ता आणि गुन्हेगारी यांचं एक अपरिहार्य मिश्रण झाल्याची कल्पना पुढे करतो.  समानता आणि त्यातून प्रत्येकाला मिळणारा सुखाने राहाण्याचा मूलभूत हक्क हा 'अमेरिकन ड्रीम' च्या मुळाशी आहे. मात्र आजच्या समाजात या हक्काचा होणारा विपर्यास या दिग्दर्शकाने वेळोवेळी प्रखरपणे दाखवला आहे.  ' द वुल्फ आॅफ वाॅल स्ट्रीट' हा या विचारधारेचाच एक भाग म्हणता येईल.
- ganesh matkari
 (maharashtra timesmadhun)

Read more...

  © Blogger template Werd by Ourblogtemplates.com 2009

Back to TOP