ऑस्कर 2015 - अर्थपूर्णतेचा शोध

यंदाच्या ऑस्कर नामांकनांना घेतल्या जाणाऱ्या आक्षेपातला प्रमुख आक्षेप म्हणजे या साऱ्या चित्रपटाना असणारं प्रायोगिक वळण.पुरस्कार व्यावसायिक चित्रपटांना दिले जाणारे असताना प्रत्यक्ष ऑस्कर पुरस्कार सोडा, पण नामांकनातही तद्दन व्यावसायिक ( चांगल्या अर्थाने) चित्रपटांना स्थान नसेल, तर लोक ऑस्कर पहायला तरी का जातील, असा एक सूर या वेळी एेकू येतो आहे. त्यात अगदी चूक म्हणण्याजोगं काही नाही.पीटर जॅक्सनच्या लॉर्ड ऑफ द रिंग्जच्या अखेरच्या भागाने पारितोषिकांची लूट केली होती, पण त्याच दिग्दर्शकाच्या त्याच वळणाच्या हॉबिट चित्रत्रयीच्या अखेरच्या भागाचं मुख्य नामांकनात नाव नाही. क्रिस्टफर नोलनच्या डार्क नाईटने काही वर्षांपूर्वी चांगलाच ऑस्कर बझ तयार केला होता, पण त्याच्या या वर्षीच्या इन्टरस्टेलरचं जगभर कौतुक होऊनही, ऑस्करने त्याला सर्वोत्कृष्ट चित्रपटांच्या नामांकनात  घेतलेलं नाही. त्याएेवजी आहेत ते बरेचसे गंभीर वळणाचे, छोट्या - पर्सनल गोष्टी सांगणारे, छोटेखानी चित्रपट. त्यातल्यात्यात भव्य चित्रपट मानायचे तर दोन निघतील. छायाचित्रणात महत्वाचा प्रयोग करणारा बर्डमॅन ज्याच्याबद्दल आपण मागे बोललो , आणि अर्थात वेस अॅन्डरसनचा ' द ग्रँड बुडपेस्ट होटेल'. बर्डमॅनप्रमाणेच यालाही सर्वोत्कृष्ट चित्रपट आणि दिग्दर्शक यांसह  नऊ विभागात नामांकनं आहेत.

अँडरसन हे एक नाव हॉलिवुडच्या साच्यात जराही न बसणाऱ्या , पण तरीही वर्षानुवर्ष याच लोकांमधे राहून, त्यांच्यातले अनेक नट वापरुन ,अत्यंत वेगळ्या धर्तीचे चित्रपट बनवणाऱ्या दिग्दर्शकांमधे अग्रणी मानता येईल. रशमोर ( १९९८) , द रॉयल टेनेनबॉम्स ( २००१), द दार्जिलींग लिमिटेड ( २००७) किवा मूनराईज किंगडम (२०१२) सारखे चित्रपट त्यांच्या विक्षिप्त विनोदाने, अवघड आशयाने आणि अनेक स्टार्सच्या अनपेक्षित भूमिकांमुळे महत्वाचे ठरतात. हे चित्रपट त्यांच्या दिग्दर्शकाबद्दल फार अनुकूल वा फार प्रतिकूल ,या दोन टोकाची मतं प्रेक्षकात तयार करु शकतात. बुडपेस्ट हा त्याचा त्यामानाने कथेच्या पातळीवर कळायला सोपा आणि गंमतीदार सिनेमा. फ्लॅशबॅक हे तंत्र कथेला चौकट टाकण्यासाठी , संदर्भ देण्यासाठी आणलेलं आपण पाहिलेलं आहे, पण इथे त्यांचा वापरही वेगळाच.

कथानक घडतं ते युरोपमधल्या रिपब्लिक ऑफ झुब्रावका या कल्पित देशात . चित्रपट सुरु होतो १९८५ मधे, तिथून मागे जात पोचतो १९६८ मधे , ग्रँड बुडपेस्ट होटेलच्या उतरत्या काळात. तिथे एका लेखकाला ( जुड लॉ ) हॉटेलचा मालक झीरो मुस्ताफा ( एफ मुरे एब्राहम) आपल्या तरुणपणची ( तरुण झीरो- टोनी रेवोलोरी)  गोष्ट सांगायला लागतो आणि आपण पोचतो थेट १९३० मधे, गुस्ताव (राल्फ फाईन्स) या मॅनेजरच्या हाताखाली भरभराट होणाऱ्या हॉटेलवर. हे चित्रपटाचं मुख्य कथानक. कथानक म्हंटलं तर थ्रिलरच्या वळणाचं, ज्यात खून , मारामाऱ्या , कारस्थानं, बदललेली मृत्यूपत्रं, जेलमधून पलायन, पाठलाग असं सारं काही येतं, पण अँडरसनचे चित्रपट हे आपल्या गतीने, आपल्या मर्जीने जातात. चित्रप्रकाराची बंधनं त्यांना पडत नाहीत. यात कथानक धडताना समोर दिसतय तितकीच  त्यामागची पार्श्वभूमीही महत्वाची ठरते. कम्युनिझम, युध्द, राजकीय अंदाधुंदी, नशीब, या साऱ्यांचा प्रत्यक्ष - अप्रत्यक्ष परीणाम आपलं आयुष्य घडवतो हे इथे दिसतं. तेही अधोरेखित करण्याची गरजही न पडता.

 बुडपेस्ट जुन्या युक्त्यांना नव्या सफाईने सादर करतो. स्टॉप मोशन/ बॅक प्रॉजेक्शन ही तंत्र ज्या काळात वापरली जायची त्या काळातलं कथानक सांगताना दिग्दर्शक तीच जुनी तंत्र वापरतो. त्याचा कॅमेराही अनेकदा वापरला जातो, तो चित्रपटाची चौकट हे रंगभूमीवरलं उत्तम नेपथ्य असल्यासारखा. दृश्य संकल्पनेचा अभिजात विचार डोळ्यांपुढे ठेवत तो आपली चौकट आखतो आणि पात्रांना त्यावर स्थान देतो. शैली, साधनं यांचं जुन्या नव्याचं हे मिश्रण त्याच्या केवळ याच चित्रपटात आहे असं नाही. एका परीने तो अँडरसनचा ट्रेडमार्क आहे. वर सांगितलेले अभिनेते यात प्रमुख असले तरी एड्रीअन ब्रॅडी, विलेम डफो, जेफ गोल्डब्लूम, एडवर्ड नॉर्टन असे अनेक मोठे, लोकप्रिय  कलाकार यात छोट्या मोठ्या भूमिकांत आहेत. अँडरसनचे खास ओवेन विल्सन आणि बिल मरी देखील दर्शन देऊन जातात. केवळ या साऱ्यांनी मनापासून गंमत वाटून केलेलं काम म्हणूनही बुडपेस्ट उल्लेखनीय आहे. या दिग्दर्शकाचा जो प्रेक्षक आहे, त्यांनी चित्रपटाला आपलं म्हंटलय . ऑस्कर मिळणं न मिळणं हे आता दुय्यम आहे.

सामान्यत: ऑस्कर नामांकनांमधे चरित्रपटांना खास स्थान असतं, कारण व्यावसायिकतेतही या मंडळींचा अर्थपूर्णतेचा शोध सुरुच असतो, मग तो कमी प्रमाणात का असेना. त्यामुळेच पुस्तकं , चरित्र यांचं सहाय्य त्यांच्या अनेक चित्रपटाना मदतीचं ठरतं. यंदाच्या नामांकनात या प्रकारचे तीन चित्रपट आहेत, पण अमेरिकन स्नायपरला युध्दपटांचा अधिक मोठा संदर्भ आहे. त्या तुलनेत स्टीवन हॉकिंग यांच्या चरित्रावर आधारित जेम्स मार्श दिग्दर्शित ' द थिअरी ऑफ एव्हरीथिंग', आणि अॅलन टुरिंग या गणितज्ञाच्या चरित्रावर आधारलेला मॉर्टन टिल्डम दिग्दर्शित ' द इमिटेशन गेम ' हे अधिक सरळसोट चरित्रपट म्हणता येतील.

काही बाबतीत, या दोन्ही चित्रपटांमधे साम्य आहेत. या दोन्ही चरित्रनायकांचा आजच्या विज्ञानाशी बराच संबंध आहे. हॉकिंग यांचा काळासंबंधातला रिसर्च तर जगप्रसिध्द आहेच, वर टुरिंग यांनी कोड ब्रेकिंग यंत्रांवर केलेलं काम, हे संगणकाच्या शोधाला कारणीभूत ठरलेल्या संशोधनातलं मानलं जातं. दोघांनाही व्यक्तिगत आयुष्यात एकेका मोठ्या अडचणीशी झगडावं लागलं. मात्र फरक हा, की हॉकिंगनी त्यांच्या आजारावर मात करुन संशोधन सुरु ठेवलं, पण टुरिंगच्या काळात हॉमोसेक्शुअॅलिटीला समाजात असणारा प्रचंड विरोध त्याना एका मर्यादेपलीकडे सहन झाला नाही, आणि त्यांनी वयाच्या एकेचाळीसाव्या वर्षी आत्महत्या केली.

दोन्ही चित्रपट पाहिले तर इमिटेशन गेम  हा नक्कीच उजवा असल्याचं लक्षात येईल . नामांकनांकडे पाहूनही हे स्पष्ट व्हावं. थिअरीला दिग्दर्शनाचं नामांकन नाही. खरं तर दर्जात असा फरक असण्याचं कारण नाही. दोघांची आयुष्य तशाच नाट्यपूर्ण घटनांनी भरलेली आहेत आणि दोघांच्याही कामाचा अवाका प्रचंड आहे. तरीही हे होण्याचं एक कारण म्हणजे थिअरीच्या संहितेत हॉकिंगच्या व्यक्तीगत आयुष्याचा पुरेसा विचार झालाय, पण काम ही त्यांच्या आयुष्याची महत्वाची बाजू, कदाचित त्यांना जिवंत रहायला भाग पाडणारी प्रेरणा असूनही संहिता ते काम गृहीत धरते. क्वचित त्यांच्या थिसीसवर चर्चा होते, वा कधीतरी आपण त्यांच्या लेक्चरला हजेरी लावतो, पण ते पुरेसं नाही. बऱ्याच प्रमाणात त्यांचा मोठेपणा मानून चालावं लागतं. आता इथे अर्थात अशी अपेक्षा नाही,की चित्रपट पाहून आपल्याला हॉकिंगचं सारं संशोधन कळेल. ते तर त्यांची पुस्तकं वाचूनही कळायला कठीण आहे. पण हातपाय चालत नसताना, आवाज यंत्राच्या सहाय्याने पोचत असताना आपल्या मनावर, विचारांवर काय ताबा ठेवून हा माणूस इतक्या उंचीला पोचला असेल हे दिसणं आवश्यक होतं. थिअरी ते न दाखवता केवळ प्रेम आणि लग्नसंबंध या दोन बाजूंमधेच अडकून रहातो.

याउलट इमिटेशन गेम मात्र परिस्थितीचा सर्व अंगांनी विचार करतो. युध्दादरम्यान त्यांची भूमिका, वरिष्ठांनी उभ्या केलेल्या अडचणी, कोडब्रेकिंग मशीन उलगडल्यावरही युध्द जिंकण्यासाठी केलेला स्ट्रॅटेजीचा विचार, माणूस आणि यंत्र यांमधली तुलना, समाजाला उपकृत करणाऱ्या व्यक्तीकडे पहाण्याचं समाजाचं , वागण्यातला विरोधाभास दर्शवणारं धोरण अशा अनेक बाजू त्यात येतात. एक विशिष्ट काळ उभा करणं हे नेहमीच कठीण असतं. द इमिटेशन गेम ते उत्तमरित्या करुन दाखवतो.

गेम आणि थिअरी, या दोन्ही चित्रपटांमधे प्रमुख भूमिका करणाऱ्या नायकांना, बेनेडिक्ट कम्बरबॅच आणि एडी रेडमेनला ,  अभिनेत्याच्या भूमिकेसाठी नामांकन आहे.  या दोघांनीही काम उत्तम केलय यात शंकाच नाही, मात्र रेडमेनला मुळातच करण्यासारखं अधिक आहे. हॉकिंगना आपण सर्वांनी पाहिलेलं आहे, त्यांच्या आजाराची परिस्थिती आपल्याला माहीत आहे. त्यांची कुठेही नक्कल होऊ न देता त्या व्यक्तीरेखेला पडद्यावर उभं करायचं, हे अतिंशय कठीण आहे. यंदा अभिनेत्यांच्या नामाकनात इतरही चांगली नावं ( स्टीव कॅरेल, ब्रॅडली कूपर , मायकल कीटन) असली तरीही या नावावर जवळपास शिक्कामोर्तब झाल्यात जमा आहे. घोषणा व्हायचीच  काय ती बाकी आहे. अर्थात, या अशा मानाच्या पुरस्काराबाबत पारितोषिक मिळण्या इतकच नामांकनही महत्वाचं असतं. तुमच्या दर्जावर शिक्कामोर्तब करायला ते पुरेसं आहे.

काही वर्षांपूर्वी ऑस्करला सर्वोत्कृष्ट चित्रपटांची पाच नामांकनं असायची. पुढे हा आकडा वाढवून दहा पर्यंत नेण्यात आला. याला अर्थातच कारणं होती. तद्दन व्यावसायिक चित्रपटांच्या पलीकडे जाऊन अधिक विस्तृत पटावर चित्रपटांची दखल घेणं शक्य व्हावं हे एक, तर अधिक नामांकनांच्या निमित्ताने समारंभातही चित्रपट उद्योगाच्या अधिक मोठ्या तुकड्याला सामावून घेता यावं , आणि ओघानेच कार्यक्रमाचं आकर्षण अधिक वाढवून त्याची सेलेबिलीटीही वाढवावी हेदेखील तितकच महत्वाचं. यामुळे होतं काय, की दर वर्षी नामांकनांवर हक्क सांगणाऱ्यांमधे काही चित्रपट असे असतात ज्यांना नामांकनात असूनही सर्वोत्कृष्ट चित्रपटाचं पारितोषिक मिळण्याची जराही शक्यता नाही. यंदा असे चित्रपट आहेत, ते डेमिएन चेजेलचा 'व्हिपलॅश', आवा डुवर्नेचा 'सेल्मा' आणि क्लिन्ट इस्टवुडचा ' अमेरिकन स्नायपर'.
या चित्रपटांना पुरस्कार नक्की मिळणार नाही हे जवळपास ठरल्यात जमा असलं तरी याचा अर्थ हे चित्रपट चांगले नाहीत असा मात्र मुळीच नाही. ते ऑस्करच्या गणितात बसणं कठीण आहे इतकच. यातले दोन चित्रपट, म्हणजे स्नायपर आणि सेल्मा,  हे परस्परांपेक्षा खूपच भिन्न असूनही त्यांची काही एका पातळीवर तुलना होऊ शकते. इराकच्या युध्दात शौर्य गाजवून आलेल्या आणि युध्दबाह्य परिस्थितीत मारला गेलेल्या क्रिस काईल या अमेरिकेतल्या सर्वात तरबेज नेमबाजाची शौर्यगाथा आणि मार्टीन लूथर किंगने कृष्णवर्णीयांच्या हक्कासाठी दिलेला एेतिहासिक लढा, यात तुलनेसाठी साम्यस्थळं तरी काय, असा प्रश्न पडणं साहाजिक आहे. पण उत्तर तसं सोपं आहे. या दोन्ही चित्रपटांना सत्य घटनांचा आधार आहे. या दोन्ही चित्रपटांत दिसणारे लढे हे अमेरिकेची प्रतिमा काही प्रमाणात डागाळणाऱ्या इतिहासाचा भाग आहेत.
अमेरिकन स्नायपर हा पुष्कळ चालला. इस्टवुडसारख्या मोठ्या दिग्दर्शकाचा चित्रपट असल्याने अन चित्रपट स्वतंत्र कलाकृती म्हणून दर्जेदार असल्याने यात काही आश्चर्यही नव्हतं, पण पुढे यातून वाद उभे राहिले. चित्रपटाला ज्या युध्दाचा संदर्भ आहे, ते अाज अमेरिकन जनतेच्या डोक्यात ताजं आहे, किंबहुना व्हिएतनाम युध्दाप्रमाणेच जनता ते विसरुन जाण्याचा प्रयत्न करते आहे. अशा वेळी या युध्दातल्या  कामगिरीला लक्षवेधी ठरवणं, आणि १६० च्या वर इराकी नागरिकांचा ( युध्द परिस्थिती पहाता हे सारे सैनिक नक्कीच नव्हते. किंबहुना अमेरिकन बाजू ही इथे मुळातच वादग्रस्त असल्याने,प्रत्यक्ष इराकी सैनिकांनाही एक नैतिक अधिकार होता. त्याहूनही महत्वाचं म्हणजे काईलचे सारे बळी तरी जस्टीफाईड होते का , असाही एक प्रश्न आज डोकं वर काढून राहिला आहे. ) बळी घेणाऱ्याला नायक म्हणून चित्रित करणं , हे अनपेक्षित आहे. इस्टवुडच्या आधीच्या युध्दपटांमधे ( लेटर्स फ्रॉम आयवो जिमा आणि फ्लॅग्ज ऑफ अवर फादर्स) दिसणारा युध्दविरोधी दृष्टीकोनही इथे पुसट झालेला दिसतो . काईलची भूमिका करणाऱ्या ब्रॅडली कूपर ला इथे सर्वोत्कृष्ट अभिनेत्याचं नामांकन आहे, पण स्वत: इस्टवुडला दिग्दर्शन विभागातून बाहेर ठेवलेलं दिसतं. ही सारी पार्श्वभूमी लक्षात घेतली ,तर सर्व सामाजिक-राजकीय संदर्भ विसरल्यास चांगला वाटणारा हा चित्रपट वा त्यातला अभिनेता ,स्पर्धेत टिकाव धरतीलसं वाटत नाही.
'सेल्मा' मधला कृष्णवर्णीयांचा नागरी हक्कांचा लढाही वॉर ऑन टेरर इतकाच विसरण्याजोगा, कदाचित थोडा अधिकच. मात्र त्याला आता बराच काळ लोटल्याने , आणि चित्रपट योग्य बाजूच उचलून धरत असल्याने ऑस्कर नामंकन योग्यच, अपेक्षितही. मात्र प्रत्यक्ष ऑस्कर पुरस्कारांमधला कृष्णवर्णीयांचा इतिहास लक्षात घेतला, तर सेल्मा जिंकणं केवळ अशक्य. सेल्मा घडतो, तो १९६४ मधे मार्टीन लूथर किंगना नोबेल पारितोषिक मिळाल्यानंतरच्या काळात अन त्यात दिसतो तो मतदानाच्या मूलभूत हक्कासाठी दिलेला लढा . कागदोपत्री कृष्णवर्णीयांना हक्क मिळाल्यानंतरही ते अंमलात आणण्यासाठी गोऱ्यांकडून झालेला विरोध, प्रत्यक्ष राष्ट्राध्यक्ष जॉन्सन यांनी ठाम पाठींबा देताना केलेली टाळाटाळ आणि  लढ्यादरम्यान झालेले अनन्वित अत्याचार, हे सारं सेल्मा अतिशय प्रखरपणे दाखवतो. आपल्या प्रेक्षकाकरता ज्याप्रमाणे लिंकन मधले तपशील काहीसे अवघड होते, तसेच इथलेही आहेत, पण दृश्य रुपात सेल्मा हा अधिक वरचढ आहे.
मार्टीन लूथर किंग ( डेव्हिड ओयेलोवो) ही व्यक्तिरेखा इथे प्रमुख असली तरी हा लिंकनसारखा एकखांबी तंबू नाही. याचा फोकस प्रामुख्याने एका घटनाक्रमावर असला तरी त्यातलं अनेक पातळ्यांवर चालणारं विस्तृत राजकारण, त्याबरोबरच प्रत्यक्ष लढा, यांमुळे ही भूमिका इतरांबरोबर विभागली जाते. तरीही या भूमिकेला ऑस्कर नामांकन मिळणं हे योग्य झालं असतं. ते नं मिळणं हे आश्चर्यकारक तर आहेच, वर ते अधिक आक्षेपार्ह्य वाटतं ते यासाठी ,की हे महत्वाचं नावं वगळल्यामुळे यंदाच्या अभिनयाच्या २० जणांच्या नामांकन यादीत एकही कृष्णवर्णीय नाव उरत नाही. त्यात भर म्हणजे सेल्माची दिग्दर्शिका आवा डुवर्ने, हिलाही दिग्दर्शनाचं नामांकन मिळालेलं नाही. गेल्या वर्षी १२ इअर्स ए स्लेव च्या केलेल्या कौतुकाचं हे उत्तर म्हणावं का?
आपण गेले काही आठवडे चर्चा करत असलेल्या नामांकन यादीतलं कदाचित सर्वात वेगळं आणि अतिशय लक्षवेधी नाव म्हणायचं तर व्हिपलॅशचं म्हणावं लागेल. ज्याप्रमाणे बॉयहूड हा इंडी वर्गात बसणारा होता, त्याचप्रमाणे व्हिपलॅशदेखील आहे, पण हा बॉयहूडइतका संकल्पनेच्या पातळीवर महत्वाकांक्षी प्रयोग नाही. ही एका व्यक्तिगत अनुभवासारखी छोटी गोष्ट आहे.  तिची निर्मितीही छोट्या स्केलवरच केलेली आहे. मात्र ती पडद्यावर पहाणं हे थक्क करुन सोडणारं आहे.
हायस्कूलमधे शिकणारा आणि पुढे ड्रमर होऊ पहाणारा एक विद्यार्थी, आणि आपल्या चेल्यांकडून हवं ते काढून घेण्यासाठी कोणत्याही थराला जाणारा शाळेच्या बँडचा कन्डक्टर, यांमधल्या युध्दाचं हे चित्रण आहे.  दिग्दर्शक चेजेल याने ते स्वानुभवावर आधारल्याचं मानलं जातं.

सामान्यत: शिक्षक आणि विद्यार्थी यांच्यातलं नातं सांगणारे चित्रपट संवेदनशील वळणाचे असतात असं दिसतं.  गुड विल हन्टींग पासून तारें जमीं पर पर्यंत याची अक्षरश: शेकडो उदाहरणं देता येतील. व्हिपलॅश या साऱ्यांपासून वेगळा आहे. पहिल्याच प्रसंगात आपल्याला १९ वर्षांचा अँड्रू ( माईल्स टेलर) आणि कन्डक्टर फ्लेचर ( जे के सिमन्स , सहाय्यक अभिनेत्यांच्या नामांकनातलं महत्वाचं नाव)  यांच्यातली जी तणावपूर्ण भेट दिसते, ती आपल्याला पुढल्या भागात संपूर्णपणे गुंतवते. चित्रपट जो टोन पकडतो, तो एखाद्या थ्रिलरसारखा आणि पुढे काय घडणार याची उत्कंठा आपल्याला ग्रासून टाकते. अँड्रू आणि फ्लेचर यांच्यात तयार होणारं दहशतीचं नातं, त्यातून दिसणारे मानसिक ताण  तणाव, गुरुशिष्यातल्या नात्याचे सहसा संबोधले न जाणारे पदर आणि या दोन्ही बाजूंबद्दल निघणारे  काय बरोबर-काय चूक या संबंधातले निष्कर्ष यातून एक अविस्मरणीय चित्रपट तयार होतो. शेवटच्या कॉन्सर्टमधे फ्लेचरने मांडलेला ट्रॅप आणि त्यातून अँड्रूत होत गेलेला बदल हे सिनेमा या माध्यमाचा परिणाम आपल्यावर नव्याने ठसवायला पुरेसं आहे. काहीही नेत्रदीपक , चमत्कृतीजन्य विषय नसताना, भव्य स्पेशल इफेक्ट नसताना , वरवर साधा विषय असताना दिग्दर्शक आपल्या कथानक सांगण्याच्या पध्दतीमधून काय चमत्कार करु शकतो, ते व्हिपलॅश पाहून समजतं. त्याला पुरस्कार मिळणार नाही हे माहीत असूनही, तो मिळावा असं निश्चित वाटतं, तेही त्यामुळेच.

माझ्या अनुभवानुसार या आठ चित्रपटांमधल्या स्पर्धेत कोण जिंकेल कोण हरेल याबद्दल अंदाज बांधणं हे म्हंटलं तर कठीण आहे , म्हंटलं तर सोपं. ही निवड होते, ती छोट्या ज्युरींमधून नाही, तर सर्व अॅकेडमी मेम्बर्सनी केलेल्या मतदानातून, त्यामुळे कस केवळ चित्रपटाच्या दर्जाचा लागत नाही,तर चित्रपटसंस्था आपले चित्रपट कसे, किती लोकांपर्यंत पोचवतात याचाही लागतो. ऑस्कर पुरस्कारांची वेळ जसजशी जवळ येत जाते, तसं येणाऱ्या बातम्या, वाढती लोकप्रियता, चर्चा, प्रसिध्दी, वाद, यांमधून हळूहळू चित्र स्पष्ट व्हायला लागतं. आज विचारलं तर मी ठामपणे एवढच सागू शकतो, की बर्डमॅन आणि बॉयहूड, यांमधला एक चित्रपट सर्वोत्कृष्ट ठरेल. त्यांचे विषय, त्यांचा अवाका, त्यांचं सादरीकरण, आणि त्यांचं होणारं कौतुक ,हे सारं पाहून तसं या घडीला तरी वाटतं. बाकी आपण लवकरच पहाणार आहोत. शुभेच्छा तर साऱ्यांनाच आहेत,' मे द बेस्ट फिल्म विन ! '

- गणेश मतकरी