`हेवनली क्रिचर्स`-भ्रमाचं वास्तव दर्शन

>> Sunday, March 27, 2011

`लॉर्ड ऑफ द रिंग्ज` य़ा अदभूत चित्रत्रयीने लोकांना माहिती झालेला दिग्दर्शक पीटर जॅक्सन आणि `टायटॅनिक` या लोकप्रिय प्रेमकथेने ऑस्करपर्यंत पोहोचलेली नायिका केट विन्स्लेट यांना एकत्र आणणारा आणि `हेवनली क्रिचर्स` असं गोंडस नाव धारण करणारा चित्रपट एका अस्वस्थ करणा-या शोकांत सत्यकथेवर आधारित आहे, हे पटकन सांगून खरं वाटणार नाही. पण तसा तो आहे. १९५४मधे न्यूझीलंडच्या क्राईस्टचर्च या टुमदार गावात पॉलाईन रिप आणि जुलिएट ह्यूमस या अनुक्रमे पंधरा आणि सतरा वर्षांच्या मुलींनी पॉलाईनच्या आईची निर्घृण हत्या केली. हेवनली क्रिचर्स हा दोघींच्या मैत्रीची, त्यांच्या एकमेकांत गुंतत जाण्याची, त्यांच्या वास्तव/कल्पित दुनियेची आणि त्यांच्या हातून घडलेल्या गुन्ह्याची गोष्ट सांगतो.
या चित्रपटाचे दोन विशेष आहेत. पहिला म्हणजे त्याचा दृष्टिकोन. १९५२ मधे जुलिएट (केट विन्स्लेट) क्राईस्टचर्चमधे आली आणि तिची गप्प गप्प राहणा-या पॉलाईनशी (मेलनी लिन्स्की) मैत्री झाली. शारीरिक शिक्षणाच्या वर्गादरम्यान जुलिएटला असणा-या टीबीमुळे आणि पॉलाईनच्या पायावर झालेल्या शस्त्रक्रियेमुळे त्यांना वेगळं बसायला लागे, त्यादरम्यान ही मैत्री वाढायला लागली. दोघी एकमेकांच्या सतत बरोबर राहायला लागल्या. इतकंच नाही तर त्यांनी स्वतःचं एक वेगळं कल्पनाविश्व तयार केलं. जुलिएटला इस्पितळात ठेवायला लागल्यावर त्यांनी काल्पनिक नावाने एकमेकांना लांबलचक पत्रंही लिहायला सुरूवात केली. हे कल्पित जग हळूहळू त्यांच्यासाठी वास्तवाइतकंच खरं होत गेलं.
मुलींनी केलेल्या खुनापर्यंत त्या पोहोचण्यात या कल्पित जगाचा मोठा हात होता. या जगाने त्या दोघींना एकत्र बांधलं. त्यांच्या या मैत्रीचा हळूहळू विपरित अर्थ काढला जायला लागला आणि त्यांच्या आईवडिलांना त्यांचे शरीरसंबंध आहेत असं वाटायला लागून ते पुरते हबकले. हेवनली क्रिचर्स त्यांचे खरे शरीरसंबंध होते की नव्हते, हे पूर्णपणे स्पष्ट करीत नाही. केवळ एका प्रसंगी तो ते असल्याचं दाखवतो, पण ही जवळीकही त्यांच्या भ्रामक दुनियेबरोबर मिसळली जाते. ख-या पॉलाईन आणि जुलिएट बद्दलही असा संशय व्यक्त करण्यात आला होता, पण त्याकाळी समलिंगी संबंधांबद्दल उघड फार बोललंच जात नसल्याने काही ठाम माहिती उपलब्ध नाही. पण शरीरसंबंध इथे महत्त्वाचे नव्हते. महत्त्वाचा आहे तो त्यांच्या पालकांनी घेतलेला ही मैत्री तोडण्याचा निर्णय, ज्यातून या गुन्ह्याची कल्पना रुजली.
या मुलींचं आपल्या कल्पनांच्या आहारी जाणं हे एकप्रकारे त्यांच्या मनोरूग्ण होत जाण्याचं, वास्तवाकडे पाठ फिरवून भ्रमिष्ट होण्याचं लक्षण आहे. बहुतेक चित्रपटात हे वेड त्रयस्थपणे किंवा डॉक्टरच्या नजरेतून घेतलेलं दिसतं. हेवनली क्रिचर्सच्या दृष्टिकोनातला वेगळेपणा हा की तो आपल्याला या मुलींच्या नजरेतून घटना दाखवितो. त्यांना दिसणारं स्वप्नमय जग, मातीच्या बाहुल्यांनी वसवलेलं शहर , मारिओलान्झा या गायकाची आणि ऑर्सन वेल्सच्या अभिनयाची त्यांच्या मनावर पडलेली मोहिनी या सगळ्याला प्रत्यक्ष घटनांप्रमाणे दाखवितो आणि मुलींची शाळा, त्यांची वाढणारी मैत्री आणि पालकांनी त्यांच्यावर केलेले आरोप. या कठोर वास्तवाबरोबर मिसळून टाकतो. त्यामुळे आपण केवळ या मुली अशा वागल्या या पलीकडे जाऊन त्यांच्या मनात काय चाललं होतं याचा विचार करू लागतो.
चित्रपटाचा दुसरा विशेष आहे, तो त्यात घेतलेल्या गुन्ह्याला जबाबदार घटकांचा माग. यातील हत्या कोणतीही एक मुलगी करू शकली नसती. दोघींचं एकत्र येणं हे ती घडण्यामागचं प्रमुख कारण होतं. दोघींच्या किंचित विकृतीचं एकमेकांना पूरक ठरणं हा म्हणाल तर अपघात, या घटनेला कारणीभूत ठरला. चित्रपटाच्या सुरुवातीला दिग्दर्शक आपल्याला रक्तरंजीत शेवटाची एक झलक दाखवितो, ज्यामुळे आपण या कथेतल्या घा़डामोडींकडे काळजीपूर्वक पाहतो आणि अपरिहार्य शेवटाकडे जाणा-या कहाणीला अधिक चांगल्या रीतीने समजून घेऊ शकतो.
पॉलाईन आणि जुलिएट पूर्णपणे वेड्या मात्र नव्हत्या. एकमेकांच्या संगतीत उफाळून आलेलं दोघींचं वेड हे पुढल्या आयुष्यात टिकलं नाही. निदान जुलिएटबाबत तर नाहीच. मुली अल्पवयीन असल्याने कोर्टाने त्यांना मृत्यूदंड दिला नाही. तीन-चार वर्षांच्या कैदेनंतर त्यांची एकमेकांना कधीही न भेटण्याच्या अटीवर सुटका झाली. हेवनली क्रिचर्स १९९४मधे प्रदर्शित झाल्यावर या दोघींना शोधण्याचा जोरदार प्रयत्न झाला. पॉलाईन सापडली नाही, जुलिएट मात्र सापडली. ती स्कॉटलंडमधे राहते. अ‍ॅन पेरी या नावाने गुन्हेगारी कादंब-या लिहिणारी एक अत्यंत यशस्वी लेखिका ही जुलिएट असल्याचं सिद्ध झालं. कल्पित विश्वात रमण्याची इच्छा आणि गुन्हेगारीबद्दल कुतूहल या दोन्ही गोष्टींचा हा सकारात्मक उपयोग म्हणावा लागेल. दोघींना वेगळं करण्याचा कोर्टाचा निर्णय योग्यच म्हणायला हवा. जरी ख-या अर्थाने या दोघींच्या मैत्री कम प्रेमकहाणीचा त्यांच्यात कायद्याने आलेला दुरावा हाच अधिक मोठा शोकांत आहे, निदान त्यांच्यापुरता.
- गणेश मतकरी. 

2 comments:

lalit March 27, 2011 at 11:52 PM  

chhan lekha aahe ...film avarjun baghin

आनंद पत्रे March 28, 2011 at 7:38 PM  

उत्तम लिहिलं आहे.. बर्‍याच दिवसांपुर्वी हा सिनेमा पाहिला होता..

Post a Comment

  © Blogger template Werd by Ourblogtemplates.com 2009

Back to TOP